Również w 2014 r. 15 16-latek urodziło swoje drugie dziecko, jedna z nastolatek w wieku 18 lat urodziła wtedy już czwarte swoje dziecko. 12-latka jest jedną z najmłodszych matek w Polsce tvn24. Przepisy jasno określają, do kiedy dziecko musi jeździć w foteliku i jakie zasady w związku z tym obowiązują. Jeszcze nie tak dawno kodeks mówił o tym, że dziecko może przestać jeździć w foteliku po ukończeniu 12. roku życia i osiągnięciu 36 kg wagi. Obecnie te przepisy już nie obowiązują. Zwolnienie to dotyczy jednak dopłat do wypoczynku dzieci i młodzieży do lat 18, tzn. do ukończenia przez nie 18 roku życia. A skoro 18 lat uzyskuje się w dniu ich ukończenia, zaś przepis art. 21 ust. 1 pkt 78 updof odnosi się do dzieci i młodzieży do lat 18, oznacza to, że przedmiotowe zwolnienie nie będzie miało zastosowania do Zrozum, możesz żyć do 17 lat z małym penisem, a w wieku 18-20 lat wyrosnąć na seksualnego giganta, popisując się dużym kutasem swoim rówieśnikom. Uwaga: zasada wzrostu opiera się na twojej genetyce. Jeśli twój ojciec ma wielką godność, to z prawdopodobieństwem 80% odziedziczysz jego geny, po nabyciu dużego penisa. W jakim wieku można jeździć pociągiem pod opieką personelu pojazdu. Z tego też powodu, przewoźnicy tak w pociągu, jak i w innych pojazdach służących do przewozu osób, powinni spojrzeć na datę urodzenia dziecka umieszczoną w legitymacji, gdyż według prawa, dziecko trzynastoletnie nabywa część praw i samodzielnie może sobie kupić bilet na dowolny środek komunikacji Ile wzrostu będzie miało moje dziecko, gdy dorośnie? Metoda wczesnej wysokości. W przypadku chłopców należy podwoić wzrost dziecka w wieku 2 lat. W przypadku dziewczynek podwoić wzrost dziecka w wieku 18 miesięcy. Przykład: dziewczynka ma 31 cali wzrostu w wieku 18 miesięcy. 31 podwojone = 62 cale, czyli 5 stóp, 2 cale wzrostu. . Do jakiego wieku trwa obowiązek szkolny? Odpowiadając na Pana pytanie uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.) nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia (obowiązek nauki). Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Co do zasady po reformie obowiązek szkolny trwa do końca szkoły podstawowej, nie dłużej niż do ukończenia 18. roku życia. Przed reformą przepis ten brzmiał odmiennie (o czym mowa poniżej) i jeśli Pan jest uczniem, który uczęszczał do gimnazjum – stosuje się do Pana przepis w brzmieniu sprzed reformy. Obowiązek nauki do ukończenia 18 lat Zgodnie z art. 15 ustawy o systemie oświaty obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Skoro Pan już gimnazjum ukończył, to obowiązek szkolny już Pana nie obowiązuje. Ale nadal obowiązuje Pana obowiązek nauki, który trwa do ukończenia przez Pana 18. roku życia. Gdy za dwa tygodnie uzyska Pan pełnoletniość – nie będzie Pan już obowiązany do chodzenia do szkoły i kontynuowania nauki. Jednak do tego czasu – ma Pan taki obowiązek. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Kim jest pracownik młodociany Pracownik młodociany to osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18. Możesz zatrudnić tylko młodocianych, którzy: ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu. Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej i która nie ma 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych wyłącznie w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat. Bez żadnej zgody ani opinii może więc być zatrudniona na podstawie umów o naukę zawodu, przyuczenie do wykonywania określonej pracy i o wykonywanie prac lekkich. Natomiast osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, w okresie poprzedzającym rok, w którym osiągnęła 15 lat, może być zatrudniona tylko na podstawie umowy o naukę zawodu i to pod warunkiem wyrażenia zgody przez jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej. Osoba, która ukończyła 18 lat w trakcie nauki w ośmioletniej szkole podstawowej, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym ukończyła tę szkołę. Niezależnie od zasad zatrudnienia pracowników młodocianych przepisy umożliwiają w pewnych sytuacjach i po spełnieniu określonych warunków zlecenie wykonania pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecku przed ukończeniem przez nie 16. roku życia. Dotyczy to działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej. Jakie trzeba zapewnić warunki pracy Młodocianego możesz zatrudnić: w celu przygotowania zawodowego – jeżeli młodociany nie posiada kwalifikacji zawodowych, to możesz go zatrudnić wyłącznie w takim celu, lub do wykonywania lekkich prac na podstawie umowy o pracę. Pamiętaj, że: musisz zapewnić młodocianemu opiekę i pomoc niezbędną do przystosowania się do właściwego wykonywania pracy musisz prowadzić ewidencję młodocianych pracowników młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym na takich zasadach jak inni pracownicy. Umowa o pracę z pracownikiem młodocianym Co do zasady, zatrudniasz młodocianego w celu przygotowania zawodowego na umowę o pracę na czas nieokreślony. Pracodawca, który zatrudnia większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z nimi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż: okres kształcenia określony w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego zawrzyj na piśmie. Powinna określać: rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy) czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego sposób dokształcania teoretycznego wysokość wynagrodzenia. Pamiętaj! Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową i nie ma 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego pod warunkiem, że wyrazi na to zgodę przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny tej osoby oraz że poradnia psychologiczno-pedagogiczna wyda pozytywną opinię. Pamiętaj, że musisz zawiadomić urząd miasta lub gminy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego o zawarciu umowy z młodocianym. Jeśli jesteś rzemieślnikiem, musisz również zawiadomić izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na twoją siedzibę (przez izbę należy rozumieć także cech, jeżeli sprawuje on nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych na podstawie upoważnienia udzielonego przez izbę rzemieślniczą). Ważne! Pracownik młodociany powinien się dokształcać do ukończenia 18 lat, dlatego musisz go zwolnić od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych związanych z dokształcaniem się. Pracownik młodociany jest w szczególności obowiązany: do dokształcania się w zakresie ośmioletniej szkoły podstawowej, jeżeli szkoły takiej nie ukończył do dokształcania się w zakresie szkoły ponadpodstawowej lub w formach pozaszkolnych. Rozwiązanie umowy z pracownikiem młodocianym Możesz rozwiązać umowę o pracę zawartą w celu przygotowania zawodowego za wypowiedzeniem tylko wtedy, gdy: młodociany nie wypełniał obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo że stosowałeś wobec niego środki wychowawcze ogłaszasz upadłość lub likwidujesz firmę reorganizujesz zakład pracy tak, że kontynuowanie przygotowania zawodowego jest niemożliwe stwierdzisz nieprzydatność młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe. Ochrona zdrowia Młodociany musi przejść wstępne badania lekarskie przed przyjęciem do pracy oraz badania okresowe i kontrolne w czasie zatrudnienia. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, musisz mu zmienić rodzaj pracy. Jeśli nie ma takiej możliwości, to musisz niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Czas pracy Młodociany nie może pracować więcej niż 8 godzin na dobę (młodociany do 16. roku życia – 6 godzin). Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny na dobę, musisz wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy. Nie możesz zatrudniać młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej (pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00, a w szczególnych przypadkach - zwłaszcza młodocianego, który nie ukończył 15 lat - pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00). Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę. Nie możesz zatrudniać młodocianego przy pracach wzbronionych, chyba że młodociany ma powyżej 16 lat i wykonywanie takiej pracy jest potrzebne do jego przygotowania zawodowego. Prace wzbronione wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Urlopy wypoczynkowe Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Masz obowiązek udzielić młodocianemu uczęszczającemu do szkoły urlopu w okresie ferii szkolnych (jeżeli nie ma on jeszcze prawa do urlopu, to możesz mu udzielić – na jego wniosek – zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych). Na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących – musisz udzielić w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy; okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Na czym polega przygotowanie zawodowe Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników może odbywać się przez: naukę zawodu (czyli przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika lub czeladnika; obejmuje ono praktyczną naukę zawodu oraz dokształcanie teoretyczne) przyuczenie do wykonywania określonej pracy. Nauka zawodu Umowę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu możesz podpisać w terminie przyjęć kandydatów do branżowych szkół I stopnia. Wyjątkiem jest umowa zawierana z młodocianym, który nie dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej – taką umowę możesz zawrzeć również w innym terminie. Nauka zawodu trwa 36 miesięcy, chyba że: młodociany kształcący się w branżowej szkole I stopnia nie otrzymał promocji do klasy programowo wyższej lub nie ukończył szkoły – w takim przypadku pracodawca na wniosek młodocianego albo izba rzemieślnicza na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego może przedłużyć czas trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, w celu umożliwienia dokończenia nauki w szkole, a w innych uzasadnionych przypadkach – nie więcej niż o 6 miesięcy pracodawca na wniosek młodocianego, a jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik, to izba rzemieślnicza na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego wyrazili zgodę na skrócenie czasu trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, jeżeli młodociany nie dokształca się w branżowej szkole I stopnia. Zawody, w których odbywa się nauka zawodu, określają przepisy dotyczące klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego. Nauka zawodu u pracodawców będących rzemieślnikami może odbywać się także w zawodach odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła, nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy. Zatrudnienie młodocianego odbywającego naukę zawodu jest dopuszczalne tylko przy pracach objętych programem praktycznej nauki zawodu. Jeśli zatrudniasz młodocianego w celu nauki zawodu: powinieneś realizować program nauczania uwzględniający podstawę programową kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego określonym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego w zakresie nauczanego zawodu lub realizować program zapewniający spełnienie wymagań egzaminacyjnych określonych w standardach będących podstawą przeprowadzania egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika w zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy zapewnić, aby osoby szkolące młodocianych posiadały stosowne kwalifikacje. Pracodawca zatrudniający w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż okres kształcenia określony w przepisach prawa lub okres kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika. Jeśli zatrudniasz młodocianych w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu, to musisz: skierować ich na dokształcanie teoretyczne do branżowej szkoły I stopnia albo skierować ich na dokształcanie teoretyczne do centrum kształcenia zawodowego lub do szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe realizowane w formie turnusu dokształcania teoretycznego młodocianych, zgodnie z przepisami w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, albo zorganizować dokształcanie teoretyczne we własnym zakresie. Możesz sfinansować młodocianemu zatrudnionemu w celu nauki zawodu, koszty dojazdu i pobytu w centrum kształcenia zawodowego lub szkole prowadzącej kształcenie zawodowe, które znajdują się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy młodocianego. Jeśli organizujesz dokształcanie teoretyczne we własnym zakresie, to musisz zrealizować obowiązkowe zajęcia edukacyjne z teoretycznego kształcenia zawodowego wynikające z odpowiedniego programu kształcenia. Wiedza i umiejętności nabyte przez młodocianego podczas nauki zawodu są sprawdzane w trakcie egzaminu. Jako pracodawca ponosisz koszty tego egzaminu (tylko w pierwszym terminie i ewentualnie za poprawkę). Młodociany zatrudniony u pracodawcy będącego rzemieślnikiem zdaje egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, zgodnie z przepisami w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. Osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu osiągnęły pełnoletność, kończą tę naukę na warunkach określonych dla młodocianych. Wynagrodzenie młodocianego w okresie nauki zawodu Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Informację o wysokości tego wynagrodzenia podaje co kwartał GUS. Podaną kwotę bierze się pod uwagę od pierwszego dnia następnego miesiąca po jej ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Wynagrodzenie młodocianych od 1 czerwca 2022 r. do 31 sierpnia 2022 r. Okres nauki Kwota miesięcznego wynagrodzenia Przyuczenie do wykonywania określonej pracy - nie mniej niż 4% wynagrodzenia bazowego 249,41 zł W I roku nauki – nie mniej niż 5% wynagrodzenia bazowego 311,76 zł W II roku nauki – nie mniej niż 6% wynagrodzenia bazowego 374,11 zł W III roku nauki – nie mniej niż 7% wynagrodzenia bazowego 436,47 zł Uwaga! Osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu osiągnęły pełnoletność, kończą naukę na warunkach określonych dla młodocianych. Przyuczenie do wykonywania pracy Przyuczenie młodocianego do wykonywania określonej pracy może trwać od 3 do 6 miesięcy. Dla młodocianych uczestników Ochotniczych Hufców Pracy okres przyuczania może być przedłużony do czasu ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej i trwać łącznie nie dłużej niż 22 miesiące. Ustal czas trwania, zakres oraz program przyuczenia do wykonywania określonej pracy, biorąc pod uwagę wybrane treści: programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego lub programu zapewniającego spełnienie wymagań egzaminacyjnych określonych w standardach, które są podstawą przeprowadzania egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika w zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy kończy się egzaminem sprawdzającym. Młodociani zatrudnieni przez rzemieślników zdają egzamin przed komisją egzaminacyjną izby rzemieślniczej, a młodociani zatrudnieni u pracodawców niebędących rzemieślnikami składają egzamin bezpośrednio u swoich pracodawców. Jeżeli wynik egzaminu jest pozytywny, pracodawca lub izba rzemieślnicza wydaje zaświadczenie stwierdzające nabycie umiejętności w wykonywaniu prac, których dotyczyło przyuczenie, oraz określające jego rodzaj, czas trwania i uzyskaną ocenę. W razie negatywnego wyniku egzaminu pracodawca, a w odniesieniu do pracodawcy będącego rzemieślnikiem – izba rzemieślnicza – ustala, na jaki okres trzeba przedłużyć przyuczenie do wykonywania określonej pracy, z tym jednak, że okres ten nie może przekroczyć 3 miesięcy. Młodocianemu, który ukończył przyuczenie do wykonywania określonej pracy z wynikiem pozytywnym i podjął naukę zawodu obejmującą zakres przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zalicza się okres przyuczenia do okresu praktycznej nauki zawodu. Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale (obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”). Minimalne wynagrodzenie młodocianego, który odbywa przyuczenie do wykonywania określonej pracy, za okres od 1 grudnia 2021 roku do 28 lutego 2022 roku wynosi 226,29 zł. Uwaga! Osoby, które przed ukończeniem przyuczenia do wykonywania określonej pracy osiągnęły pełnoletność, kończą przyuczenie na warunkach określonych dla młodocianych. Kiedy można zatrudnić młodocianego do lekkich prac Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego oraz nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. Nie ma nigdzie ustalonego z góry wykazu prac lekkich. Musisz ustalić ten wykaz samodzielnie kierując się wyżej wymienionymi kryteriami. Jako pracodawca zatrudniający pracownika młodocianego musisz ustalić w regulaminie pracy: wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym rodzaje prac i wykaz stanowisk dozwolonych pracownikom młodocianym w celu przygotowania zawodowego wykaz prac lekkich dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe. Jeśli jako pracodawca nie masz obowiązku opracowania regulaminu pracy, a chcesz zatrudniać młodocianych, wykazy prac lekkich ustal w w osobnym dokumencie wewnątrzzakładowym. Pamiętaj – wykazy prac wzbronionych i dozwolonych młodocianym musi zatwierdzić właściwy inspektor pracy. Przed dopuszczeniem młodocianego do pracy musisz zapoznać go z tym wykazem. Wykaz powinien być wywieszony na terenie zakładu. Nie może zawierać prac zabronionych młodocianym, wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Musisz ustalić czas pracy młodocianego, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych: tygodniowy wymiar czasu pracy w okresie zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin jeśli w danym dniu młodociany uczestniczy w zajęciach szkolnych, to nie może pracować więcej niż 2 godziny w okresie ferii szkolnych czas pracy nie może przekraczać 7 godzin w ciągu doby i 35 godzin w tygodniu; jeżeli młodociany ma mniej niż 16 lat, to w ciągu doby nie może pracować więcej niż 6 godzin przed nawiązaniem stosunku pracy musisz uzyskać od młodocianego oświadczenie o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy (wymiar czasu pracy określony powyżej obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy). Kiedy można zatrudnić dziecko Jeżeli prowadzisz działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową, to możesz zlecić wykonanie pracy lub innych zajęć zarobkowych dziecku przed ukończeniem 16. roku życia, jeśli wcześniej: dostaniesz zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, uzyskasz zezwolenie właściwego inspektora pracy. Do wniosku o wydanie zezwolenia dołączasz: pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu – opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć zarobkowych. Właściwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych w zakresie działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka lub zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko. Zezwolenie na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko poniżej 16. roku życia powinno zawierać: dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna oznaczenie podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko. Uwaga! Zezwolenie może zostać cofnięte na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka złożony do właściwego inspektora pracy. Ponadto właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzędu, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu. Po dziesięciu latach każde dziecko zaczyna nowe i zupełnie inne życie. Natura nie może zostać oszukana: pojawiają się pierwsze zmiany, zarówno w fizjologii, jak i na innych obszarach. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży pokazuje, że każdy rok życia jest nowym krokiem w rozwoju. Od dziecka do nastolatka Na każdym etapie zarówno dziecko, jak i jego rodzice oczekują nowych i interesujących cech. Często starsze pokolenie straszy lub chroni zachowanie dziecka, a nawet nie rozumie, co robić i gdzie się zwrócić. Dlatego przyda im się wiedza o zmianach związanych z wiekiem, które występują u każdej osoby. A także zrozumieć różnicę między psychologią nastolatka w 13 lat i 16 lat. 12 lat - już jako nastolatek czy jeszcze dziecko? Wielu rodziców traktuje swoje dzieci subiektywnie i traktuje je nie całkiem dorośli, czasami nawet pomimo tego, że osiągnęli "solidny" wiek. Ale aby uniknąć problemów, warto zrozumieć, że dwunastoletnia osoba należy do kategorii "nastolatków". A z tego wieku rodzice powinni traktować swoje dziecko poważniej, biorąc pod uwagę wszystkie cechy psychologiczne nastolatka. 12 lat - wiek, w którym dziecko zaczyna podlegać pierwszym zmianom. Od tego momentu osoba próbuje skojarzyć się z dorosłym kontyngentem. Może się to zdarzyć w postaci kopiowania cudzych manier, aby wyglądały na starsze. Chłopcy zaczynają zwracać uwagę na swoją kondycję fizyczną. Pytanie o to, jak wyglądają, staje się dla nich w pierwszej kolejności. Dziewczęta również zaczynają zwracać szczególną uwagę na swoje dane zewnętrzne. W tym okresie mogą już eksperymentować z kosmetykami. Dlatego rodzice nie powinni się tego obawiać i zabraniać. Najlepiej wybrać dziecko z lepszymi produktami o najniższej zawartości "chemii". W pierwszym okresie dojrzewania pojawia się trochę powolności. Nie bój się - to normalne zjawisko, ponieważ w tym momencie zmienia się stosunek pamięci do myślenia. Dziecko rozumie, że proces myślenia jest nierozerwalnie związany ze zdolnością do przywoływania wiedzy, która została wcześniej odebrana. Istnieje bardziej świadome zapamiętywanie i zrozumienie czytanego materiału. W tym okresie osoba zaczyna słuchać tego, co mówią o nim dorośli. Ta wrażliwość na opinie innych często prowadzi do wymyślonych lęków. 13 lat - nastoletni świt Psychologia nastolatka jest niesamowita i nieprzewidywalna. 13 lat - wiek, w którym zachodzą zmiany na tle hormonalnym. Dlatego dziecko może znacząco zmienić nastrój. A jeśli nagle stał się bardziej zwinny, ostry - to nie potwierdza faktu, że "trudna" nastolatka rośnie w twojej rodzinie. Takie zmiany są normalnym czynnikiem psychologicznym. Dziecko zaczyna postrzegać siebie jako dorosłego, mającego prawo do swojej opinii, swoich pragnień. I częściowo jest to poprawne. W końcu powinien dążyć do niepodległości, a po pewnym czasie "odseparować" siebie od swoich rodziców. Oczywiście rodzicom trudno jest pogodzić się z tym i często popełniają największy błąd, starając się stłumić wszelkie pragnienia dziecka. Może to prowadzić do katastrofalnych konsekwencji. Sfera intymna dotyczy również zmian, jakie ma psychologia nastolatka. 13 lat to wiek, w którym występuje zwiększone pożądanie seksualne i, co dziwne, dzieje się tak częściej ze strony dziewcząt. Oczywiście chłopcy zaczynają interesować się tym tematem, ale szczytu interesują nieco później. W tym starsze nastolatki krytyczne wobec ich danych zewnętrznych. Wynika to z faktu, że istnieje pragnienie bycia jak jego idol, który ma idealną sylwetkę, doskonałe włosy i najpiękniejsze oczy. 14 lat - wiek samoświadomości jako osoby W wieku 14 lat nastolatek aktywnie zaczyna dochodzić swoich praw. Czasami rodzice mogą mieć poczucie, że ich dziecko robi wszystko na przekór i w opozycji. Ale to absolutnie nie dotyczy. Przynajmniej nastolatek nie wyznacza sobie określonego celu - rzucić wyzwanie wszystkiemu. Często sam nie jest pewien, czy naprawdę tego potrzebuje i jest ważny. Ale chęć wyróżnienia się, pokazać - "ja - tamten!" - Ogromny. Dlatego istnieje nieporozumienie między rodzicami i dziećmi. Aby nie zaostrzać sytuacji, kiedy dojdzie do konfliktu, lepiej jest wygładzić krytyczne momenty. Ważne jest, aby zrozumieć, że dziecko nie próbuje Cię wkurzyć lub celowo zwariować - to cechy wieku. Komunikacja jest ważna! Również w tym okresie dziecko przywiązuje dużą wagę do komunikacji. Bardzo ważne jest, aby został przyjęty, a nie odrzucony. A także przyjaciół, z którymi możesz rozmawiać o wszystkim. Rzeczywiście, w tym wieku jest wiele ekscytujących problemów i delikatnych problemów, z którymi nie pójdziesz do swoich rodziców. Psychologia nastolatka w tym wieku ulega oczywiście znacznym zmianom. A jeśli rodzice zauważyli to przejście w czasie i byli w stanie zmienić taktykę w relacjach z dzieckiem, to często minimalizuje to punkty problemów. W takiej sytuacji nastolatek nie spieszy się, aby uciec z domu lub zrobić coś niezwykłego. Słyszy swoich rodziców i może pójść na kompromis. 16 lat - droga do dorosłości Co jest niezwykłe psychologia wieku? Nastolatek staje się absolutnie dorosły. W tym wieku wielu już ma pierwszą miłość, być może pierwsze rozczarowanie. U niektórych nastolatków wiek ten oznacza pojawienie się relacji seksualnych. Ale nie wpadaj w panikę: nie wszyscy w szesnastym roku życia są gotowi podjąć ten krok. Jednak rodzice powinni zacząć mówić o seksie, aby dziecko było świadome wszystkich konsekwencji. Jeśli tata lub mama nie mogą rozpocząć rozmowy, możesz kupić odpowiednią literaturę i przekazać darowiznę dziecku. Nastolatek musi zrozumieć, że jest to okres, w którym jest odpowiedzialny za wszystkie swoje działania. Przy okazji, na Kubie wiek ten uważany jest za większość. W tym wieku psychologia nastolatka jest bardziej rozległa i wielopłaszczyznowa. Oprócz fizycznych, seksualnych, hormonalnych zmian, istnieją inne cechy - dziecko zaczyna zwracać uwagę na filozofię. Jego poglądy na życie zmieniają się zauważalnie. I te pytania, które wcześniej mu nie przeszkadzały, dziś wysuwają się na pierwszy plan. W tym okresie człowiek może wyolbrzymiać swoje umiejętności, ponieważ wszystko wydaje się prostsze, bardziej dostępne i bardziej promienne. To jest psychologia nastolatka. 16 lat to ogromny rezerwuar, w którym jest dużo wiary, pragnienia, aspiracji. Człowiek jest u szczytu swojego rozwoju emocjonalnego. Uwaga dla rodziców Nie bój się wieku przejściowego. Jest to nieunikniony etap w życiu każdego człowieka. A jeśli chcesz złagodzić ten czas, spróbuj zrozumieć, dlaczego dziecko tak postępuje, a nie inaczej. Psychologia nastolatka może wydawać ci się dziwna i nieprzewidywalna, ale to absolutnie nie dotyczy. Tylko ty jesteś w stanie, jak nikt inny, zrozumieć swoje dziecko i pomóc mu przezwyciężyć ten okres. Dla niego może być jeszcze ciężej niż ty. W końcu nastolatek dopiero zaczyna rozumieć siebie i innych, a wszystkie zmiany dla niego są złożone i niezrozumiałe. Gdy zamierzamy skorzystać z chorobowego, warto zadbać o to, by lekarz wystawił zwolnienie na adres, pod którym będziemy przebywać w trakcie rekonwalescencji. Pamiętajmy o tym, zwłaszcza w sezonie letnim, gdy zmieniamy miejsce naszego pobyty na czas urlopu, a niestety, przytrafi się nam choroba i konieczność zwolnienia lekarskiego. O czym pamiętać w przypadku choroby na urlopie? ZUS przypomina · fot. ZUS Od 1 stycznia 2019 r. na ubezpieczonych nałożony został obowiązek informowania o miejscu pobytu w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Zarówno w sytuacji, gdy od początku przebywamy na zwolnieniu lekarskim pod innym adresem, ale także wtedy, gdy w trakcie zwolnienia lekarskiego zmienimy miejsce pobytu. - W tej drugiej sytuacji chory musi w ciągu trzech dni poinformować o takiej zmianie zarówno pracodawcę, jak i ZUS. Unikniemy w ten sposób wielu kłopotów na przykład podczas kontroli zwolnienia - informuje Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego. Pomimo obowiązywania już od dwóch lat tych przepisów wciąż zdarza się, że pracownik ZUS podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich nie zastaje chorego pod adresem wskazanym w zwolnieniu lekarskim. - W sytuacji, gdy chory zmienił miejsce pobytu w trakcie zwolnienia i w ciągu trzech dni nie zgłosił tej zmiany w ZUS-ie i u swojego pracodawcy, to może stracić zasiłek chorobowy. A jeśli zasiłek został już wypłacony, to ZUS może zażądać jego zwrotu - przestrzega rzeczniczka. By tak się nie stało, po pierwsze należy upewnić się, czy lekarz już w trakcie wystawiania zwolnienia lekarskiego wypisuje adres, pod którym będziemy przebywać w czasie chorobowego. Pamiętajmy o tym, że adres pobytu może być inny niż zamieszkania, zameldowania czy adres, który figuruje w naszej dokumentacji medycznej. - Są też przypadki, że w trakcie zwolnienia potrzebujemy opieki innych osób i dlatego na czas rekonwalescencji przenosimy się do rodziny. Jeśli zmieniamy miejsce pobytu już po wystawieniu e-ZLA, to musimy w ciągu 3 dni zgłosić tę zmianę do pracodawcy i ZUS-u - radzi rzeczniczka. Nie tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przeprowadzać kontrole. Uprawnienia do sprawdzenia prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby mają także płatnicy składek zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (tzn. pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 osób i są uprawnieni do wypłaty zasiłków chorobowych). Są sytuacje, kiedy do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby upoważnieni są także pracodawcy, którzy nie wypłacają zasiłków. Dotyczy to przeprowadzenia kontroli w okresie, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby wypłacane ze środków pracodawcy. mp / ZUS fot. Alinute; Adobe Stock Zanim Moniczka przyszła na świat, cztery razy poroniłam. Dlatego chuchałam i dmuchałam na nią. I chyba przedobrzyłam… Moniczka była moją bardzo długo wyczekaną córeczką. Zanim się urodziła, poroniłam cztery razy. W końcu gdy piąta ciąża się utrzymała, Monika urodziła się jako wcześniak i musiała przez kilka tygodni leżeć w inkubatorze. Później każdy kaszel, stłuczone kolanko czy uroniona łza wywoływały u mnie palpitacje serca. I chyba też z tego powodu chowałam ją trochę pod kloszem. Nie chciałam, by coś jej się przytrafiło, więc nie pozwalałam jej nigdzie chodzić samej. Im była starsza, tym bardziej się buntowała. Nie podobało jej się to, że jej koleżanki wszędzie chodzą same, a ja wciąż chcę jej towarzyszyć. Kiedy poszła do liceum, wiedziałam, że powinnam jej dać więcej swobody, ale strach o nią mnie paraliżował. – Odpuść jej! Musi się usamodzielniać. Dorasta – przekonywał mnie mąż. Zaczęłam więc wbrew sobie zgadzać się na coraz więcej, a ona korzystała z nowo uzyskanej wolności. Bez mojej zgody ufarbowała włosy, wychodziła na imprezy, zrezygnowała z dodatkowych lekcji angielskiego i korepetycji z matematyki. – Nie mogę patrzeć na to, co ona wyprawia – piekliłam się. – To nastolatka. Za długo siedziała w złotej klatce i teraz sobie odbija – tłumaczył ją mąż. – Czyli to moja wina?! – Chciałem powiedzieć tylko, że nie robi nic, czego nie robią jej rówieśnicy. – A jak jej rówieśnicy zaczną brać narkotyki, też będziesz jej bronił? – Anka! Błagam cię! Wyluzuj trochę. Było mi przykro, że nie mam w mężu wsparcia. A jednocześnie wiedziałam, że dotąd trochę przesadzałam. ale teraz czułam, że tracę z nią kontakt. Nie wiedziałam, co robić, gdy wychodzi ze znajomymi. Któregoś dnia wróciłam z pracy i zastałam ją w łóżku. Od razu się zorientowałam, że nie poszła do szkoły. Jak mogła tak lekceważyć naukę?! Postanowiłam, że najwyższy czas z nią porozmawiać. Podeszłam do niej, a ona spojrzała na mnie jakimś nieobecnym wzrokiem. – Czemu nie jesteś w szkole? – Nie mogłam – odparła. Wyznanie Moniki niemal zwaliło mnie z nóg – Nie możesz nie chodzić do szkoły. Nie podoba mi się ostatnio twoje zachowanie. Ignorujesz naukę, a wieczorami wciąż się gdzieś włóczysz. Nie robisz jakichś głupot? – spytałam, obawiając się, czy nie nazbyt oskarżycielko, i od razu zarzuciłam sobie, że nie powinnam była mówić o „głupotach”, bo pewnie się najeży. Monika patrzyła na mnie dziwnym wzrokiem i w końcu zaczęła płakać. – Co się dzieje, kochanie? – zapytałam zaskoczona jej reakcją. – Mamuś… ja nie wiem, jak ci to powiedzieć. Jestem w ciąży – wyrzuciła nagle, a mnie zmroziło. – W ciąży?! Jak to?! O czym, ty mówiesz, dziecko?! To ty już to… robiłaś? Kiedy? Z kim? – rzucałam w panice. Nie miałam pojęcia, że był jakiś chłopak. Zawsze wyobrażałam sobie, że przyjdzie do mnie, poprosi, żebym poszła z nią do ginekologa… Tymczasem nie zdążyłam odbyć z nią jeszcze rozmowy „uświadamiającej”, a ona była już w ciąży!!! – Z Maćkiem. Tym z mojej klasy. Zrobiliśmy to na imprezie – wydukała. – Na imprezie?! – Tak… – załkała. – Poszliśmy do sypialni, zamknęliśmy się, żeby pogadać, a potem jakoś nas poniosło. Sandra mówiła, że za pierwszym razem nie można zajść. Nie potrafiłam spojrzeć jej w oczy. Chciałam ją wesprzeć, wiedziałam, że jest jej ciężko, ale te wszystkie wiadomości mnie przerosły. – Mamuś… błagam cię, powiedz, że wszystko będzie dobrze – wyjąkała, wycierając łzy w rękaw. – Potrzebuję chwili, żeby pozbierać myśli, Monisiu – odparłam. To było najlepsze, na co w tamtej chwili byłam w stanie się zdobyć. Nie potrafiłam powiedzieć jej, że nic się nie stało, bo stało się! Wiedziałam, że słono zapłaci za swoją bezmyślność. Miałam do siebie pretensje, że wcześniej z nią nie pogadałam, ale byłam przekonana, że jeszcze nawet o tym nie myśli. Poszłam do męża i powiedziałam mu o wszystkim, a on spojrzał na mnie tak, jakbym opowiadała jakieś bajki. Nie było mi lekko, a musiałam pocieszać córkę i łagodzić wściekłość męża. – Nasza Monika?! – No, nasza, a czyja? – To niemożliwe. Może on ją zmusił? – Nie sądzę. Nic takiego nie mówiła. – I co on na to? – Jeszcze nie wie – odpowiedziałam. – Ale co może na to powiedzieć? Przecież nie wezmą ślubu i nie będą teraz żyli długo i szczęśliwie. Nie mają nawet matury! – Wykastruję tego gołowąsa! – Teraz już za późno! Nie chciałam, żeby Moniczka została z tym problemem sama. Po przemyśleniu sprawy na spokojnie postanowiłam, że jej pomogę. Poszłam do jej pokoju i zastałam zakopaną w stercie poduszek. – Kochanie… wiem, że teraz wydaje ci się, że to koniec świata. Ale tak naprawdę to początek. Będziesz miała dziecko. To nie jest dobry czas, ale nie zmienia to faktu, że to prawdziwy cud. – Jaki cud, mamo? To koszmar. – Teraz tak ci się wydaje. Ale pokochasz to dziecko. Kolejne dni były koszmarne Monika snuła się po domu, wciąż tylko ocierając łzy. Andrzej chodził obrażony i nie odzywał się do Moniki, jakby to mogło w czymkolwiek pomóc. A ja starałam się z nimi rozmawiać i tłumaczyć, żeby zaczęli myśleć o dobru dziecka, a nie tylko o swojej rozpaczy. Zmusiłam Monikę do rozmowy z Maćkiem. Kiedy wróciła od niego, była wyraźnie spokojniejsza. – I co powiedział? – Był w szoku… ale powiedział, że zrobi wszystko, co może, żeby pomóc i że chce być tatą. – Poważnie? No… to oby tak było – odpowiedziałam. Nie chciałam być sceptyczna, ale szczerze wątpiłam, żeby te zapowiedzi pokryły się z rzeczywistością. Przez kolejne miesiące Maciek wpadał do nas co jakiś czas i wyglądało na to, że zależy mu na Monice. Kiedy okazało się, że będą mieć synka, skakał z radości. –Może nazwiemy go Mśćibor! – rzucił w przypływie entuzjazmu. – A może Topór! – zaczęła rechotać Monika. W takich chwilach widziałam, jakie z nich jeszcze dzieciaki. Nie mieli pojęcia, co ich czeka. Monika miała nauczanie domowe, a popołudniami wciąż wychodziła z koleżankami i wolała oglądać całymi dniami seriale niż czytać książki o początkach macierzyństwa, które jej podrzucałam. Pod koniec ciąży ledwo już się ruszała. Bałam się jej porodu, bardziej niż własnego. Ona przeciwnie. Narzekała wciąż, że chce mieć już to wszystko za sobą. Jakby poród miał być końcem całej tej sytuacji z ciążą i miała wrócić w końcu do normalnego funkcjonowania. Łudziłam się, że Monika po porodzie się zmieni – Monisiu, musisz się nastawić na to, że wszystko teraz będzie się kręcić wokół dziecka – tłumaczyłam, a ona przytakiwała bez przekonania. Poród zaczął się w nocy, w terminie. Zawiozłam ją autem do szpitala i zadzwoniłam do Maćka. Przyjechał do szpitala, ale nie chciał być przy porodzie. To ja towarzyszyłam Monice i trzymałam ją za rękę. Liczyłam na to, że narodziny Krzysia sprawią, że Moniczka się zmieni, zakocha w synku i zacznie skupiać głównie na nim. Oferowałam jej swoją pomoc, ale z czasem zauważyłam, że korzystała z niej dużo chętniej, niż mogłam przypuszczać. Nie chciała wstawać w nocy. Płacz dziecka jej nie budził, a kiedy ja to robiłam, prosiła, żebym sama nakarmiła Krzysia. Od początku zaparła się, że nie zamierza karmić piersią, bo bała się, że jej piersi zrobią się obwisłe. – To jest najlepsze dla dziecka – próbowałam ją przekonać, ale bezskutecznie. Skończyło się więc tak, że to ja wstawałam w nocy, robiłam mleko i karmiłam wnuczka. Monice nie chciało się też wychodzić na spacery. Mówiła, że wszyscy patrzą na nią osądzająco, bo wygląda jak starsza siostra Krzysia a nie mama. Przewijanie też uważała za coś okropnego. – Mamuś, wychodzę z Julką, dobrze? Zostaniesz z Krzysiem? – rzuciła od niechcenia, jakby to było oczywiste, że się nim zajmę. To nie był pierwszy raz, kiedy wychodziła z koleżanką na zakupy czy do parku. O tym, żeby wzięła ze sobą synka, nie było nawet mowy. Nie potrafiłam pojąć, jak może być tak beztroska i nieczuła. Nie mogłam się pogodzić z tym, że wychowałam taką samolubną dziewczynę. – Monika, nie możesz zrzucać na mnie odpowiedzialności za swoje dziecko. – Mówiłaś, że będziesz pomagać! – odpowiedziała z pretensją w głosie. – Pomagać. Ale to ty jesteś jego mamą! Ja jestem babcią. – Mamo, ja nie mogę zrezygnować całkiem z życia i siedzieć ciągle z małym. Przecież tu zwariuję! – Inaczej się nie nauczysz bycia mamą. A gdzie jest Maciek? Ostatnio rzadko przychodzi. – Nie ma czasu. Przecież poszedł do pracy, żeby się dokładać – odpowiedziała i wyszła. Mój mąż zmierzył mnie wzrokiem. Znów siedziałam z Krzysiem na rękach i kołysałam go delikatnie do snu. Był jeszcze taki maleńki. Pachniał tak cudownie. Miał takie delikatne i maleńkie rączki. Przyglądałam mu się z czułością, kiedy wszedł do pokoju mój mąż i spojrzał na mnie. – Posłuchaj mnie – powiedział w końcu do mnie. – Nie może tak być dłużej. Monika sobie wychodzi, a ty robisz za nianię. – Muszę jej pomagać. – Nie musisz. Możesz. Ale ona nadużywa twojej dobroci. Poza tym, jak nie zacznie być mamą, w końcu ty nią zostaniesz. Wbrew temu, co myślisz, nie postępujesz najlepiej, wyręczając ją we wszystkim. – A co ja mam zrobić, Andrzej? Ignorować w nocy płacz Krzysia i przymykać oko na to, że Monice znów nie chce się go kąpać lub że zapomniała o witaminach. Przecież to jest ze szkodą dla dziecka. Ona jest nieodpowiedzialna. – Wiele mam popełnia na początku wiele błędów i na tych błędach się uczą. A ona się nie nauczy, jeśli będziesz wszystko robić za nią. Wiedziałam, że to prawda. Postanowiłam, że już czas dać jej szansę, by została mamą z prawdziwego zdarzenia. A jedynie nieprzespane noce, zmęczenie, regularność i czas spędzany z dzieckiem mogły zrobić z niej mamę. Kiedy Monika wróciła, podałam jej Krzysia. – Czemu on tak płacze? – Jest głodny. – Nie karmiłaś go? – Karmiłam, ale znowu chce jeść. Nakarm go i przewiń. Ja wychodzę – powiedziałam i wyszłam na zakupy. Nie było mnie kilka godzin. W nocy także nie wstawałam na jego kwilenie. Rano Monika wstała z podkrążonymi oczami. – Zrobisz mu mleko?– zawołała do mnie. – Nie, skarbie. Sama zrób – odpowiedziałam, a ona spojrzała na mnie zdumiona. – To twój syn. Najwyraźniej dotarło do niej, że czas nadużyć dobiegł końca. Teraz to ona miała przejąć pałeczkę i zacząć przejmować się Krzysiem. Początkowo trudno mi było patrzeć, jak wiele zadań na nią spadło. Zdarzało jej się zapomnieć o wizycie szczepiennej czy innej ważnej rzeczy, ale wiedziałam, że jest mądrą i odpowiedzialną dziewczyną i da sobie radę. Przez kolejne tygodnie obserwowałam, jaka jest dzielna. Przestała narzekać, wstawała nocami, chodziła na spacery, kąpała i przewijała Krzysia. Maciek też coraz częściej uczestniczył w jego życiu. I ja się czegoś nauczyłam – że powinnam ją wspierać, ale nie zastępować. Wiem, że dla niej to trudny czas, lecz dla której z mam nie jest? Może jest jej trudniej z uwagi na wiek, jednak wierzę, że da sobie radę. Na pewno będę z nią i pomogę na tyle, by mogła przygotować się do matury. Wiadomo, jej droga będzie trudniejsza niż droga jej rówieśniczek. Wiem, że to rozumie i mam nadzieję, że kiedyś będzie mi za to wdzięczna. Czytaj więcej:„Była rozpowiada, że moja obecna partnerka jest puszczalska i nie ze mną jest w ciąży. Nie wytrzymałem, uderzyłem ją”„Pod łóżkiem znalazłam damskie figi, nie moje. Mój mąż wmawia mi, że musiała je tam zostawić moja siostra”„Mąż zdradzał mnie z nianią, a teraz w sądzie próbuje udowodnić, że on i ona poświęcali dziecku więcej czasu, niż ja”

dziecko w wieku 18 lat